Wat is astma?
Astma is een aandoening van de luchtwegen. Normaal zijn de luchtwegen wijd genoeg om gemakkelijk in- en uit te ademen. Bij een astma-aanval zijn de luchtwegen vernauwd. Er kan minder lucht doorheen, het ademen gaat moeilijker en je krijgt een benauwd, verstikkend gevoel. Je kan last hebben van een piepende of brommende ademhaling, een hardnekkige hoest, zweten, paniek... Sommige mensen hebben bij een verkoudheid of infectie van de luchtwegen wel eens een piepende ademhaling, maar dit wijst daarom zeker niet op astma. Bij astma komen en gaan de klachten typisch in de vorm van aanvallen. Sommigen krijgen slechts af en toe een aanval, anderen kunnen dagenlang ziek zijn. Ook de ernst van de aanvallen kan heel erg wisselen en is niet te voorspellen. Als je geen aanval hebt, kunnen je longen bijna normaal werken en heb je geen klachten.
Als astma ernstig wordt, kan de ademnood zo hevig zijn, dat je niet in staat bent om zinnen af te maken. Je lippen, tong, vingers en tenen kunnen blauw kleuren en je kan uiteindelijk zelfs in coma geraken.
Astma kan op elke leeftijd beginnen. De meeste volwassenen hebben het echter al tijdens de kinderjaren ontwikkeld. Astma komt in sommige families meer voor.
Lees meer
Lees minder
Welke zijn de oorzaken?
Bij astma zijn de luchtwegen overgevoelig voor bepaalde prikkels. Door deze prikkels trekken de spiertjes rond de luchtwegen samen, waardoor ze nauwer worden. Het slijmvlies aan de binnenkant van de luchtwegen geraakt ook ontstoken, zwelt op en produceert meer slijm. De kleinere luchtwegen kunnen verstopt raken. Niet iedereen reageert op dezelfde prikkels. Je kan voor één of meer prikkels overgevoelig zijn. Sommige mensen reageren op allergische prikkels zoals huisstofmijt, huidschilfers van dieren, pollen, enz.. Anderen reageren op kou, stoom, mist, rook, luchtvervuiling, baklucht, verflucht, parfumluchtjes en lichamelijke inspanning of infecties van de luchtwegen. Ook sommige geneesmiddelen zoals aspirine kunnen een astma-aanval uitlokken.
Lees meer
Lees minder
Wat kan ik er zelf aan doen?
- Mijd ruimtes waar gerookt wordt. Laat niemand roken in ruimtes waar je vaak bent, bijvoorbeeld je eigen huis.
- Zorg ervoor dat je altijd een inhalator bij je hebt en neem op vakantie je geneesmiddelen mee.
- Vermijd stoffen die een allergische reactie opwekken. Ben je bijvoorbeeld allergisch voor huisstofmijt? Houd dan je huis zo veel mogelijk stofvrij. Zorg in ieder geval dat de slaapkamer schoon is. Leg geen tapijt op de vloer en koop anti-allergeen beddengoed. Ventileer je huis goed om schimmels en huisstofmijt weg te houden.
- Regelmatig sporten, vermindert de kans op een aanval en vermindert ook de hevigheid van de klachten. Je conditie verbetert, het is goed voor je ademhaling en luchtwegen en voor de ontspanning.
- Zorg bij het sporten steeds voor een goede ‘warming up’. Niet alle sporten zijn even geschikt. Sporten die in koude, droge lucht uitgeoefend worden (zoals ijsschaatsen, ijshockey, langlaufen), mijd je best. Adem, als het buiten koud is, liefst door je neus of draag een sjaal voor je mond en neus. De ingeademde lucht is dan minder koud en daardoor minder prikkelend voor de luchtwegen. Ook sporten met een hoge adembehoefte laat je liever aan anderen over. Overleg met je longarts welke sporten voor je goed zijn en hoe intensief je mag sporten.
- Neem geen aspirine of andere ontstekingsremmers zonder advies van je arts.
- Als de aanvallen door stress worden opgewekt, probeer dan ontspanningsoefeningen te doen.
Lees meer
Lees minder
Astma, algemeen
-
Mijd ruimtes waar gerookt wordt. Laat niemand roken in ruimtes waar je vaak bent, bijvoorbeeld je eigen huis.
-
Zorg ervoor dat je altijd een inhalator bij je hebt en neem op vakantie je geneesmiddelen mee.
-
Vermijd stoffen die een allergische reactie opwekken. Ben je bijvoorbeeld allergisch voor huisstofmijt? Houd dan je huis zo veel mogelijk stofvrij. Zorg in ieder geval dat de slaapkamer schoon is. Leg geen tapijt op de vloer en koop anti-allergeen beddengoed. Ventileer je huis goed om schimmels en huisstofmijt weg te houden.
-
Regelmatig sporten, vermindert de kans op een aanval en vermindert ook de hevigheid van de klachten. Je conditie verbetert, het is goed voor je ademhaling en luchtwegen en voor de ontspanning. Zorg bij het sporten steeds voor een goede ‘warming up’. Niet alle sporten zijn even geschikt. Sporten die in koude, droge lucht uitgeoefend worden (zoals ijsschaatsen, ijshockey, langlaufen), mijd je best. Adem, als het buiten koud is, liefst door je neus of draag een sjaal voor uw mond en neus. De ingeademde lucht is dan minder koud en daardoor minder prikkelend voor de luchtwegen. Ook sporten met een hoge adembehoefte laat je liever aan anderen over. Overleg met je longarts welke sporten goed voor je zijn en hoe intensief je mag sporten.
-
Neem geen aspirine of andere ontstekingsremmers zonder advies van je arts.
-
Als de aanvallen door stress worden opgewekt, probeer dan ontspanningsoefeningen te doen.
-
Astma is meestal goed te behandelen. Geneesmiddelen kunnen astma niet echt genezen. Bij zorgvuldig gebruik van astmamedicatie kunnen de klachten wel verminderen of langdurig wegblijven. Het is ontzettend belangrijk om je medicatieschema goed vol te houden, ook al heb je een tijdje geen aanvallen meer gehad.
-
De meeste geneesmiddelen bij astma worden door inademing (inhalatie) toegediend. Correct inademen van de medicatie is zeer belangrijk. Het gebruik van een inhalator lijkt eenvoudiger dan het is. Er bestaan immers verschillende inhalatiesystemen zoals puff- en poedersystemen. Bij een dosisaërosol (puff-systeem) moet je langzaam inademen, bij een poederinhalator doe je dit juist krachtig. Als een inhalator verkeerd gebruikt wordt, komt het grootste gedeelte van het geneesmiddel in de mond en keel terecht, en niet in de longen. Als je meerdere inhalators moet gebruiken, kan de volgorde van inhalatie van belang zijn (bijv. eerst een bronchodilatator of luchtwegverwijder, daarna een corticosteroïd). Ook is het voor sommige inhalators belangrijk om de mond na gebruik te spoelen en het spoelwater uit te spuwen. Vraag dus steeds raad aan je apotheker hoe je deze apparaatjes correct gebruikt.
Astma, uitlokkende factoren mijden (niet allergische prikkels)
Uitlokkende factoren mijden (niet-allergische prikkels)
Mensen met astma zijn vaak extra gevoelig voor prikkels zoals cosmetica, inspanning, luchtvervuiling, geneesmiddelen, stoffen in de lucht, tabaksrook, virusinfecties, weersomstandigheden,... .
Wat kun je doen?
- Hypo-allergene verzorgingsproducten verkleinen de kans op een allergische reactie.
- Vermijd bij smog (luchtvervuiling) inspannende activiteiten. Overleg met je arts of je bij luchtvervuiling extra geneesmiddelen kunt nemen.
- Door je astma kun je overgevoelig zijn voor bepaalde geneesmiddelen zoals aspirine en soortgelijke pijnstillers (NSAID's). Voor deze geneesmiddelen zijn er goede alternatieven. Vraag meer advies aan je arts of apotheker.
- Bepaalde geneesmiddelen hebben een werking die precies tegengesteld is aan luchtwegverwijders. Dit geldt voor bètablokkers, een geneesmiddel tegen hoge bloeddruk, hartklachten en glaucoom. Deze middelen kunnen benauwdsheidsklachten geven als bijwerking.
- Zorg voor een goede ventilatie in de keuken tijdens het koken. Zet de afzuigkap aan voor je gaat koken en laat hem een kwartier na het koken aanstaan. Zet eventueel een raam open.
- Kies voor schoonmaakmiddelen en wasmiddelen met een neutrale geur.
- De geur van drukinkt kan lastig zijn. Een truc is om de krant te strijken. Tegenwoordig kun je de krant ook op Internet lezen.
- Zorg dat gas- en oliekachels een goede afvoer hebben. Laat deze kachels regelmatige controleren, zeker één keer per jaar.
- Uit nieuwe, gelijmde meubels, laminaat, spaanplaten, triplex of isolatiemateriaal kan een bepaald gas vrijkomen, formaldehydegas, waar je overgevoelig voor kunt zijn. Als je merkt dat dit het geval is, kies dan voor andere materialen. Als dit niet kan, ventileer voldoende.
- Vermijd ruimtes waar gerookt wordt. Laat niemand roken in ruimtes waar je vaak bent, bijvoorbeeld je eigen huis.
- Een virusinfectie kan bij mensen met astma de klachten verergeren. Laat elk jaar een griepvaccin zetten.
- Bij vochtig en koud weer, raken de luchtwegen geprikkeld en kan kortademigheid ontstaan. Dat geldt ook voor temperatuurschommelingen. Vermijd een plotselingen overgang van een warme naar een koude omgeving of omgekeerd.
Astma, uitlokkende factoren mijden (allergische prikkels)
Uitlokkende factoren mijden (allergische prikkels)
Wat kun je doen?
Bij een pollenallergie:
- Houd in de lente en zomer ramen en deuren gesloten.
- Probeer aan het einde van de ochtend en het begin van de avond, als de meeste pollen in de lucht zitten, binnen te blijven. Verlucht je huis na een regenbui,'s morgens vroeg (voor 9u) of 's avonds laat (na21u, laagste pollenconcentratie).
- Houd de pollenkalender in de gaten.
- Houd tijdens het rijden de ramen van de wagen gesloten en schakel de airco en ventilatie uit. Er bestaan ventilatiesystemen met een pollenwerende filter.
- Draag buiten een zonnebril tegen irritatie van de ogen. Vermijd het dragen van contactlenzen. Hierop kunnen allerlei deeltjes zich vastzetten.
- Vermijd hoog gras en plaatsen waar gras wordt gemaaid. Laat het gras maaien aan iemand anders over.
- Vermijd tijdens de zomer te sporten in openlucht.
- Neem na een wandeling een douche om de pollen te verwijderen. Was je kleren sneller, maar laat ze niet aan de buitenlucht drogen.
- Wrijf niet in je ogen. Verminder de irritatie liever door te spoelen met lauw water of een vochtig washandje op je ogen te leggen.
- Je kunt je vakanties aan zee of in het gebergte plannen, de pollenconcentraties zijn daar lager.
- Voorkom actief en passief roken. Rook kan de overprikkelbaarheid van de luchtwegen doen toenemen.
Bij een huisstofmijtallergie:
- Laat het bed de hele dag onopgedekt. Zo kan het afkoelen en het vocht kan verdampen. Was de lakens elke week op meer dan 60°C.
- Geef de voorkeur aan synthetisch beddengoed. De matras, het hoofdkussen en het dekbed overtrek je met een speciale hoes die de lucht en het vocht doorlaat, maar de uitwerpseldeeltjes van de huisstofmijt weerhoudt.
- Verkies synthetisch dekbedden. Was deze minstens drie maal per jaar op meer dan 60°C.
- Slaap met het slaapkamerraam open, zodat de slaapkamer ook 's nachts goed wordt geventileerd.
- Kies voor vloerbekleding die je met warm water kan afwassen. Verwijder tapijten.
- Plaats de kleerkast indien mogelijk buiten de slaapkamer. Plaats zo weinig mogelijk meubilair in de slaapkamer.
- Geen boeken, planten, speelgoed of knuffeldieren op de slaapkamer. Als je knuffels niet warmer dan 60°C kan wassen, kun je ze ook 48uur in de diepvries bewaren.
- Kies voor gordijnen of overgordijnen in synthetisch materiaal, was ze om de drie maanden.
- Verlucht regelmatig het huis. Een goede ventilatie is vooral belangrijk bij dubbele beglazing omdat de binnenste glasruit warm blijft en de condensatie zich bij voorkeur voordoet op stoffen in de kamer. Dit doet de vochtigheid toenemen. De luchtvochtigheid houd je best laag (relatieve luchtvochtigheid beneden 55%). Gebruik de verwarming ook zo min mogelijk.
- Laat tijdens en een tijdje na het douchen of het baden de deur dicht, maar een raam open, zodat het meeste vocht meteen naar buiten gaat en zich niet in huis verspreidt.
- Kleed je aan en uit buiten de slaapkamer.
- Vermijd het gebruik van sterk geurende producten.
- Dweil de vloer twee maal per week. Stof af met een vochtige doek. Schud het beddengoed buiten uit. Vermijd overmatig gebruik van de stofzuiger omdat hierdoor allerlei deeltjes terug in de omgevingslucht kunnen terechtkomen.
- Laat geen dieren in de slaapkamer toe.
- Zorg voor een maximale lichtinval in huis, vooral in de slaapkamers.
Bij een allergie voor schimmels:
- Verlucht badkamers en afgesloten ruimtes in huis.
- Verwijder vochtig behang, beschimmelde planten en voedingswaren.
- Verban luchtbevochtigers.
- Vermijd overdreven isolatie.
- Vermijd boswandelingen na mist of regen. Raak dode of rottende bladeren niet aan.
Bij een allergie voor huisdieren:
- Vermijd elk contact met huisdieren en de voorwerpen waar het dier mee in aanraking komt.
- Bevochtig éénmaal per week de pels van het dier met lauw water.
In sommige gevallen is het noodzakelijk een arts te raadplegen.
Lees minder
Lees meer